Bij verandering blijft het niet hetzelfde

Het was in 2009 dat Sebastian Thrun een onderzoek deed voor Stanford University in Californië naar de mogelijkheid om een auto zonder bestuurder 200 kilometer door de woestijn te laten rijden. Thrun werd opgeleid in Duitsland, hij studeerde in Bonn en werd expert in kunstmatige intelligentie. Het bestuurderloze autoproject werd gefinancierd door het Amerikaanse leger. Het project slaagde in iets meer dan een jaar en dat was het moment dat Google het plan opvatte om deze wetenschapper een aanbod te doen dat hij niet kon weigeren, namelijk om de Google automatische auto te bouwen. De taak was wat complexer dan 200 km rijden door de woestijn, de Google auto moest eindeloos door de stad kunnen rijden. Inmiddels rijdt de Google auto sinds meer dan 3 jaar door Sillicon Valley. Er zit nog wel iemand in de auto en de auto is eigenlijk een Lexus met een computer erin, wat camera’s en een radar erop van Google, dus de Google auto is nog niet te koop, maar ver weg is het niet meer. De man in de auto heeft in al die jaren niet hoeven ingrijpen en er is na al die jaren in januari van dit jaar voor het eerst een aanrijding geweest die door een fout van de Google auto werd veroorzaakt. Hoe je het ook bekijkt, de voordelen van de bestuurderloze auto zijn niet te ontkennen; hij is veiliger, comfortabeler en voorkomt heel veel files. Het enige dat het establishment in de auto-industrie in kan brengen is dat de ‘lol’ van het autorijden verdwijnt. Zoals de lol van van het paardrijden verdween bij de introductie van de auto. In het geheim zou ook Apple onderweg zijn en de algemene verwachting is dat wij de bestuurderloze auto’s in de komende 5 jaar op ons boodschappenlijstje bij aankoop van een nieuwe auto kunnen zetten.

Het was al in 2007 dat Mercedes Benz in Stuttgart werd benaderd voor een project dat een bestuurderloze auto moest opleveren. Na zorgvuldige afweging besloot Mercedes Benz dat dit een heilloze weg was. Hun industrie had immers bewezen dat de auto draaide om de bestuurder en het zou daarnaast veel te gevaarlijk zijn, nog afgezien van de juridische onmogelijkheid die zou ontstaan als de auto in een ongeval verstrikt zou raken. Nee, wij mensen zouden nooit in een voertuig gaan zitten zonder een bestuurder. Natuurlijk ging dat, ook toen al, volledig voorbij aan de automatische piloot in een vliegtuig en de bestuurderloze treinen die alom aanwezig waren. Maar nee, aldus Mercedes Benz, niet de auto.

Inmiddels zijn ze daar bezig met een enorme inhaalslag, proberen ze verwoed om een strategie en een plan te ontwikkelen om een bestuurderloze auto te krijgen. De ‘wake-up call’ kwam van een andere ontkenning. Jarenlang had Mercedes Benz, en de rest van automobielindustrie, zichzelf en de rest van ons uitgelegd dat uiteindelijk een elektrische auto niet de toekomst was. Op zijn best zou een hybride auto een optie zijn en dat zou dan een product zijn voor met name geitenharen-sokken-luitjes. Om dat plan kracht bij te zetten brachten zij een aantal hybride auto’s uit in duckmobiel-carrosserieën die meestal zelfs voor geitenharen-sokken-fanaten nog een uitdaging zijn. Daarmee werd hun stelling bewezen, totdat Elon Musk besloot om een geheel elektrische auto te bouwen, verpakt in een carrosserie die kan wedijveren met de beste ontwerpen van Porsche, Aston Martin en Maserati. Musk is een Zuid-Afrikaan die ook naar Californië moest alvorens hij een willig oor vond voor zijn plannen. De Tesla werd een doorslaand succes en toonde de existentie bedreigende kortzichtigheid aan bij de auto-industrie. Zo ook bij Mercedes Benz en dus werd schurend en wringend een strategie en een plan gemaakt voor de bestuurderloze auto. Dit mocht niet nog eens gebeuren. Voorlopig komen ze nog niet veel verder dan een plan en een prototype voor een vrachtauto die met behulp van technologie over de autobahn kan rijden zonder dat de bestuurder ingrijpt. De rest van de traditionele auto-industrie is vergelijkbaar dolend. De auto-industrie heeft de klant voor de eeuwigheid ‘Freude am Fahren’ belooft, heeft al zijn ingenieurs ge-brainwashed op bestuurdergericht denken, heeft met de overheid allerhande afspraken gemaakt over veiligheid en wat dies meer zij. Voor een bestuurderloze auto moet je dat allemaal kwijt en opnieuw beginnen.   

Het is mijn voorspelling dat al wat volgens de auto-industrie de bestuurderloze auto tegenhoudt, geen ‘showstopper’ zal blijken te zijn en dat wij over 5 jaar bestuurderloze auto’s normaal vinden. Ik denk dat de kans groot is dat wij de meeste bestuurderloze auto’s kopen van leveranciers, waarvan wij vandaag geen auto kunnen kopen.

Ik heb er op deze plek al vaker aan gerefereerd, maar voor bedrijven die gewend zijn aan de werkwijze binnen hun bedrijfstak, is verandering daarvan een hele uitdaging. Het gaat daarbij niet zozeer om onwil, ook voor de meest progressieven onder ons is het moeizaam om te accepteren dat wat ooit goed en onontkoombaar leek, de hoeksteen van de bedrijfsvoering, nu misschien overbodig is en gedoemd te verdwijnen.

Zo sprak ik onlangs met een advocaat en ik kon het niet laten een gesprek te beginnen over rechtdeur, het initiatief om juridische dienstverlening goeddeels te her-definiëren als een internetdienst. We spraken over hoe zulk een dienst niet zozeer ten koste zal gaan van de advocatuur, maar dat zij de dienstverlening van de advocatuur zal brengen bij veel particulieren, ZZP’ers en MKB’ers die vandaag een verzekeraar, accountant of het internet gebruiken om juridisch uit de nesten te blijven dan wel te geraken. Voor deze potentiële cliënten wordt de juridische dienstverlening toegankelijk en kwalitatief beter.

Mijn gesprekspartner participeerde geëngageerd in het gesprek en vroeg mij of ik hier en daar wel aan gedacht had. Naarmate ik meer antwoorden had en niet capituleerde voor het uiteindelijke argument dat ‘het zo niet ging in de advocatuur’, werd het gesprek wat meer verhit. Het leek niet langer de bedoeling van mijn gesprekspartner mij te overtuigen van een andere positie, het leek meer de bedoeling van hem om zichzelf te overtuigen dat het niet ging gebeuren zoals ik voorspelde.

Gezien mijn eigen betrokkenheid doe ik hier geen voorspelling hoe en wanneer de vernieuwing in de juridische dienstverlening voltooid zal zijn. Ik ben wel benieuwd of en hoe de advocatuur er deel van zal uitmaken.

De wondere wereld

Dienstverlening op het internet neemt een grote vlucht. Op reis in de VS moet ik van tijd tot tijd de beschikking hebben over een auto. Dat is geen eenvoudige opgave als je verblijfplaats het eiland Manhattan, hart van New York City, is. Op straat parkeren is alom verboden en in garages is het uitverkocht en/of onbetaalbaar. De autoverhuur bedrijven hebben hierdoor een gezonde markt bij mensen die geen auto bezitten maar die voor hun weekend-uitje of familiebezoek buiten de stad een auto nodig hebben. Dus toen ik een vriend wilde bezoeken ‘up state’ heb ik mij gemeld bij enkele van deze autoverhuurders. Het aanbod schommelde rond de 150 dollar per dag voor een ‘midsize’ auto. Dat vond ik als goed geaarde Nederlander nogal duur en dus ben ik gaan browsen op het internet. Eerst op de websites van de autoverhuurbedrijven, maar daar vond ik hetzelfde aanbod als ik op locatie had gevonden, dus ben ik wat avontuurlijker het internet opgegaan en vond ik dienstverleners die voor mij beter werkten. 

Ik vond bij 'Alamo', de verhuurder die mij eerst een aanbod deed voor 150 dollar per dag, dezelfde auto voor 49 dollar per dag. De website die ik gebruikte, billiger-mietwagen.de, is gevestigd in Duitsland. Zij gaven mij de aanbieding van een aantal autoverhuurders in Manhattan met een advies van henzelf en beoordelingen gebaseerd op ervaringen van huurders zoals ik. Uiteindelijk koos ik niet voor het goedkoopste aanbod, ik nam in mijn afweging nadrukkelijk mee wat het advies en de beoordelingen aangaven, maar ik eindigde met een veel beter aanbod dan ik direct van Alamo kreeg.

De interactie met de verhuurder was anders dan te doen gebruikelijk. Ik moest mijn persoonlijke gegevens zelf invullen, betalen met een kredietkaart op het internet en een voucher uitprinten waarmee ik de auto kon afhalen. Miss Jones, de uiterst vriendelijke dame bij Alamo die mij eerder het 150 dollar aanbod deed, was blij verrast mij terug te zien en om mij de sleutel te overhandigen. Ik heb nog een poging ondernomen om uit te vinden hoe dat nu kan, dat ik bij haar drie keer zoveel betalen moest dan via billiger-mietwagen. Zij legde mij uit dat het gelegen is in de verminderde overhead die Alamo nodig heeft door te stimuleren dat klanten boeken via het internet. De zelfwerkzaamheid van de klant maakt dat zij minder kantoor en kantoorpersoneel nodig hebben voor hun reserveringen-kantoor maar ook voor hun verhuur-station. Miss Jones runde dit station inmiddels helemaal in haar uppie.

Of dat nu zo gezellig is en of dat nu die hele prijsreductie tot een derde van de prijs verklaart, dat weet ik niet, maar het is duidelijk dat deze dienst hard op weg is geheel naar het internet te verhuizen. Alamo moet alleen nog even uitvinden hoe ze dan de sleutel overhandigen.

Natuurlijk laat deze tendens zich vertalen naar vele andere diensten. Daarbij is het belangrijk te herkennen dat bij verhuizing naar het internet niet zozeer de dienst wordt geautomatiseerd, maar veel meer de manier waarop de dienst wordt afgenomen. In dit geval veranderde er niets aan wat ik zocht en afgenomen heb, de huurauto, er veranderde slechts wat aan de manier van afnemen. De motivatie voor de verandering is gemak en prijs. Traditioneel ben ik eerst nog een aantal verhuurders afgegaan, fysiek zowel als op het internet, voordat ik bij billiger-mietwagen terecht kwam, maar het was veel eenvoudiger geweest direct naar billiger-mietwagen te gaan en zo het beste van de autoverhuurders keurig aangeboden te krijgen. Dat bleek ook nog veel goedkoper te zijn.

Als we de vertaling maken naar juridische bijstand dan zullen we een vergelijkbare ontwikkeling zien. De internetdienstverlener, zoals rechtdeur.com, zal het vinden van de juiste jurist en dienst, voor een tot dan onmogelijk geachte prijs, eenvoudig en toegankelijk maken. Met enige zelfwerkzaamheid zal vanaf thuis op de bank, op het tijdstip dat de klant past, de dienst beschikbaar zijn. Omdat de overhead minimaliseert, zal de prijs meer dan halveren ten opzichte van de traditionele dienst, die geleverd wordt na bezoek aan het advocatenkantoor. De klant zal de keuzemogelijkheid, het advies en de klantbeoordelingen waarderen en deze snel beschouwen als onontbeerlijk bij het inhuren van een jurist, of het kopen van een juridisch product.

Het merkwaardige verschijnsel zal zich dus voordoen, dat de klant het aanbod van juridische bijstand op het internet hoger zal waarderen dan de dienst op kantoor bij een advocaat. Dat de prijs ook nog meer dan halveert maakt concurreren schier onmogelijk.

Natuurlijk blijven er cliënten die een auto met chauffeur bestellen en er die er niet over peinzen om een auto te huren en deze zelf te besturen. Zo zullen er ook cliënten blijven die ondanks het ongemak van persoonlijke meetings en de veel hogere prijs, toch blijven vragen naar het huidige aanbod van het advocatenkantoor. De complexiteit van de vraagstelling, maar ook de levensstijl van de cliënt kunnen zulk ‘bezoek en betaal’-gedrag veroorzaken. Voor de rest van ons en de meer alledaagse vragen zal de komende 24 tot 36 maanden een aanzienlijk deel van de juridische bijstand verhuizen naar het internet. Door het nieuwe aanbod zal ook een enorm aantal nieuwe klanten, voor wie de huidige dienst een te hoge drempel heeft, klant worden van de juridische dienstverlener. Het MKB en de zzp'er zal de weg naar de jurist vinden en dat biedt een enorm expansie potentieel voor hen die er vandaag op inspelen. 

Ik zie er naar uit!

'De Donald'

Sinds enige tijd verblijf ik in New York. Dat gebeurt wel vaker, mijn vrouw is Amerikaanse, New York is eigenlijk een beetje Nederlands, ik heb een werkverleden in de VS en zo nog wat dingen die als excuus dienen om in deze fantastische stad te zijn. Dit bezoek is echter anders dan alle voorgaande. Een bekende New Yorker probeert president van Amerika te worden. ‘Donald Trump for president’. Donald heeft heel wat pandjes in de stad die zijn naam dragen, er is een ijsbaan in Central Park, een draaimolen en zo nog wat dingen waarop met grote gouden letters de naam TRUMP geplakt is. Donald heeft ook nog een eigen tv-programma, meerdere hoogblonde, heel erg jonge dames om zich heen hangen en hij heeft een exclusief voor hem ontworpen kapsel, dat ook al hoogblond is en dan geboetseerd in de vorm van een in elkaar gezakte Elvis-kuif.

Eigenlijk is Donald te gek voor woorden, hij heeft een soort joker status die misschien het best te duiden is als een mix van Geert Wilders en Harrie Mens, maar dan nog ranziger, simpeler en meer onfatsoenlijk.

Niet de moeite waard om al deze woorden aan te wijden, zou je denken, maar toen ging de Donald ‘for president’. Hij heeft inmiddels de beste kans om de officiële kandidaat te worden van de Republikeinse partij en hem wordt door de deskundigen een goede kans op het presidentschap toegedicht. De grootste democratie van de wereld dreigt te ontsporen.

Plots is de joker niet grappig meer. Donald vindt dat buitenlanders voornamelijk dieven en verkrachters zijn, hij vindt dat er daarom een muur om Amerika heen moet, Donald vindt dat het leger er is om oorlogen te voeren dat je die ten koste van alles gewoon moet winnen, Donald vindt dat terrorisme het best bestreden wordt door iedereen wapens te geven en de permissie om ze te gebruiken en zo kan ik nog wel even doorgaan. Met de macht van de president van Amerika is Donald verworden van een smakeloze joker tot een gevaarlijke engerd.

En dat verdient ook in deze blog een vermelding omdat er een direct verband is tussen de opkomst van de ‘Trumps’ in onze wereld en de inspanning om alle burgers gelijkelijk deelgenoot van de samenleving te laten zijn. Toegang tot het recht is een belangrijke pijler om de frustratie te voorkomen, die leidt tot het genoemde ontsporen van de democratie.

Het is bizar dat Trump een volksmenner is die het ontevreden volk achter zich verzamelt, maar ook een corporate ondernemer en biljonair, kortom een vertegenwoordiger van veel dat de frustratie bij het volk veroorzaakt. 
Onder meer omdat de ‘Trumps’ van deze wereld eenvoudig toegang hebben tot het rechtssysteem en aan de rest van ons deze toegang gaandeweg feitelijk ontzegd is. Mogelijk niet technisch, maar praktisch en zeker in de perceptie van de meesten onder ons, is het rechtssysteem moeizaam tot niet toegankelijk.

Als we Trump als voorbeeld zien van een corporate ondernemer, dan geeft het vergrootglas waaronder hij momenteel ligt door zijn verkiezingscampagne, een beeld van hoe corporations en het rechtssysteem werken anno 2016. Trump blijkt zijn vermogen verzameld te hebben op nogal onothordoxe wijze waarbij heel veel mensen aanzienlijk tekort is gedaan. Uit zijn verleden borrelt op; het aannemen van werknemers zonder verblijfsvergunning, het verkopen van inhoudsloze opleidingen en diploma’s van de ‘Trump universiteit’, het niet betalen van kleine onderaannemers en veel meer. In bijna alle gevallen blijken de Trump-ondernemingen, na een schier eindeloos juridisch gevecht, aan veroordeling te ontkomen. Wat voor de Trump-ondernemingen een acceptabele juridische kostenpost is, blijkt voor vrijwel alle tegenstrevers een onbetaalbaar avontuur. De toegang tot het recht voor 'Trump Incorporated' is zoveel beter dan voor het MKB en de particulieren die met hem zaken doen, dat de inzet van het rechtssysteem een tactisch middel is geworden om, ten koste van kleinere partijen, een zakelijke relatie voordelig te manipuleren. Corporations en advocatenkantoren hebben een wederzijdse afhankelijkheid gecreëerd, waarbij het succes van hun bedrijfsvoering toeneemt  door activiteiten en tarieven die MKB-ers, zzp-ers en particulieren buiten spel zetten. De overheid staat daar als lachende derde bij, omdat dit proces de druk vermindert op het rechtssysteem, die wordt veroorzaakt door een ongediscrimineerde toegang voor een ieder.

Dat alles geldt niet alleen voor Trump en ook niet alleen in Amerika, het is van toepassing op de meeste westerse democratieën en Nederland is daarop geen uitzondering.

Het loont de moeite om deze onbalans te repareren, niet alleen om principiële redenen, maar ook omdat een samenleving met een bevolking die zich toenemend machteloos voelt, toenemend onrustig zal zijn.

Dat is slecht voor de economie, de politiek en zal uiteindelijk ook slecht zijn voor de bedrijfstak van rechtsbijstand.