'De Donald'

Sinds enige tijd verblijf ik in New York. Dat gebeurt wel vaker, mijn vrouw is Amerikaanse, New York is eigenlijk een beetje Nederlands, ik heb een werkverleden in de VS en zo nog wat dingen die als excuus dienen om in deze fantastische stad te zijn. Dit bezoek is echter anders dan alle voorgaande. Een bekende New Yorker probeert president van Amerika te worden. ‘Donald Trump for president’. Donald heeft heel wat pandjes in de stad die zijn naam dragen, er is een ijsbaan in Central Park, een draaimolen en zo nog wat dingen waarop met grote gouden letters de naam TRUMP geplakt is. Donald heeft ook nog een eigen tv-programma, meerdere hoogblonde, heel erg jonge dames om zich heen hangen en hij heeft een exclusief voor hem ontworpen kapsel, dat ook al hoogblond is en dan geboetseerd in de vorm van een in elkaar gezakte Elvis-kuif.

Eigenlijk is Donald te gek voor woorden, hij heeft een soort joker status die misschien het best te duiden is als een mix van Geert Wilders en Harrie Mens, maar dan nog ranziger, simpeler en meer onfatsoenlijk.

Niet de moeite waard om al deze woorden aan te wijden, zou je denken, maar toen ging de Donald ‘for president’. Hij heeft inmiddels de beste kans om de officiële kandidaat te worden van de Republikeinse partij en hem wordt door de deskundigen een goede kans op het presidentschap toegedicht. De grootste democratie van de wereld dreigt te ontsporen.

Plots is de joker niet grappig meer. Donald vindt dat buitenlanders voornamelijk dieven en verkrachters zijn, hij vindt dat er daarom een muur om Amerika heen moet, Donald vindt dat het leger er is om oorlogen te voeren dat je die ten koste van alles gewoon moet winnen, Donald vindt dat terrorisme het best bestreden wordt door iedereen wapens te geven en de permissie om ze te gebruiken en zo kan ik nog wel even doorgaan. Met de macht van de president van Amerika is Donald verworden van een smakeloze joker tot een gevaarlijke engerd.

En dat verdient ook in deze blog een vermelding omdat er een direct verband is tussen de opkomst van de ‘Trumps’ in onze wereld en de inspanning om alle burgers gelijkelijk deelgenoot van de samenleving te laten zijn. Toegang tot het recht is een belangrijke pijler om de frustratie te voorkomen, die leidt tot het genoemde ontsporen van de democratie.

Het is bizar dat Trump een volksmenner is die het ontevreden volk achter zich verzamelt, maar ook een corporate ondernemer en biljonair, kortom een vertegenwoordiger van veel dat de frustratie bij het volk veroorzaakt. 
Onder meer omdat de ‘Trumps’ van deze wereld eenvoudig toegang hebben tot het rechtssysteem en aan de rest van ons deze toegang gaandeweg feitelijk ontzegd is. Mogelijk niet technisch, maar praktisch en zeker in de perceptie van de meesten onder ons, is het rechtssysteem moeizaam tot niet toegankelijk.

Als we Trump als voorbeeld zien van een corporate ondernemer, dan geeft het vergrootglas waaronder hij momenteel ligt door zijn verkiezingscampagne, een beeld van hoe corporations en het rechtssysteem werken anno 2016. Trump blijkt zijn vermogen verzameld te hebben op nogal onothordoxe wijze waarbij heel veel mensen aanzienlijk tekort is gedaan. Uit zijn verleden borrelt op; het aannemen van werknemers zonder verblijfsvergunning, het verkopen van inhoudsloze opleidingen en diploma’s van de ‘Trump universiteit’, het niet betalen van kleine onderaannemers en veel meer. In bijna alle gevallen blijken de Trump-ondernemingen, na een schier eindeloos juridisch gevecht, aan veroordeling te ontkomen. Wat voor de Trump-ondernemingen een acceptabele juridische kostenpost is, blijkt voor vrijwel alle tegenstrevers een onbetaalbaar avontuur. De toegang tot het recht voor 'Trump Incorporated' is zoveel beter dan voor het MKB en de particulieren die met hem zaken doen, dat de inzet van het rechtssysteem een tactisch middel is geworden om, ten koste van kleinere partijen, een zakelijke relatie voordelig te manipuleren. Corporations en advocatenkantoren hebben een wederzijdse afhankelijkheid gecreëerd, waarbij het succes van hun bedrijfsvoering toeneemt  door activiteiten en tarieven die MKB-ers, zzp-ers en particulieren buiten spel zetten. De overheid staat daar als lachende derde bij, omdat dit proces de druk vermindert op het rechtssysteem, die wordt veroorzaakt door een ongediscrimineerde toegang voor een ieder.

Dat alles geldt niet alleen voor Trump en ook niet alleen in Amerika, het is van toepassing op de meeste westerse democratieën en Nederland is daarop geen uitzondering.

Het loont de moeite om deze onbalans te repareren, niet alleen om principiële redenen, maar ook omdat een samenleving met een bevolking die zich toenemend machteloos voelt, toenemend onrustig zal zijn.

Dat is slecht voor de economie, de politiek en zal uiteindelijk ook slecht zijn voor de bedrijfstak van rechtsbijstand.