Laat, later, te laat

“In opdracht van de Nederlandse Orde van Advocaten heeft een onderzoeksteam van juridisch en bestuurskundig onderzoeks- en adviesbureau Pro Facto en de faculteit Rechtsgeleerdheid van de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek uitgevoerd naar belemmeringen die betalende particulieren en MKB-bedrijven ondervinden bij het inschakelen van een advocaat, en knelpunten die zij ervaren bij de dienstverlening zelf. Het onderzoek beoogt duidelijk te maken of betalende particulieren en MKB-bedrijven problemen hebben met toegang tot een advocaat en zo ja, welke belemmeringen dat zijn. De doelstelling van het onderzoek is dat de Nederlandse Orde van Advocaten op basis van de bevindingen kan bezien of beleid of maatregelen wenselijk zijn om de toegang tot de advocatuur te verbeteren.”

Zo opent het rapport van Pro Facto dat zo’n zes jaar geleden het levenslicht zag. Als je beschouwt wat er in het laatste halve decennium aan nieuw beleid met als doelstelling verbeterde toegang tot de advocatuur is uitgegaan van de Orde van advocaten, dan moet je haast veronderstellen dat het rapport eindigt met het advies om vooral niets te doen. Niets is echter minder waar. Buiten de roep om nieuw beleid die het rapport geeft is sinds 2010 ook nog de revolutie op gang gekomen van dienstverlening via internet. Over de analyse en duiding van het rapport straks meer, over de revolutie alvast het volgende. Voorlopers in dienstverlening via internet en het meest disruptief zijn Uber, dat de taxidienst op zijn kop heeft gezet en Airbnb, dat de hotel- en andere kamerverhuur voor altijd heeft veranderd. Buiten deze baanbrekers verhuist voortdurend en in toenemend tempo dienstverlening op allerlei gebied naar het internet. Voorwaar een reden op zich voor vernieuwend beleid, rapport of geen rapport, ook vanuit de Orde van Advocaten.
Terug naar het Pro Facto rapport. Het onderzoek dat aan het rapport ten grondslag ligt bestaat uit interviews met particulieren en MKB-bedrijven. Het geeft een beeld van de advocaat in de ogen van deze (potentiële) klanten en de toegankelijkheid van het advocatenkantoor. Als het oogmerk van de Orde van Advocaten was om hiermee de advocatuur als marktleider te kunnen herbevestigen in de bedrijfstak ‘juridische dienstverlening’, dan is het initiatief te prijzen. Hoe het rapport heeft geleid tot de inactiviteit sindsdien, is een raadsel en zal een historische beleidsfout blijken te zijn.
Het rapport geeft in haar conclusie onder meer volgende tabel die de kernonderwerpen behandelt van het onderzoek en de uitwerking die deze onderwerpen in ogen van de geïnterviewden hebben op de toegankelijkheid van de advocatuur.

“Tabel 5 Overzicht van de belemmeringen en de mate waarin deze zich voordoen bij particulieren en ondernemers

                                                         Particulieren Ondernemers

Vindbaarheid - -   -

Prijs  

Uurtarief - -                        -

Declaratiegedrag - -                     -

Kansinschatting                                      -                     +/-

Kosteninschatting                                    -                       -

Dienstverlening  

Deskundigheid                                        -                      +/-

Wijze van beroepsuitoefening

Betrokkenheid                                        - -                    -  

Cliëntenbelang vs. eigen belang                  - -                    -

Informatievoorziening                             +/-                  +

Gespreksvoering                                     -                     +

Nakomen afspraken                                    +/-                  +/-

Betrouwbaarheid                                    -                     +

Invloed van het rechtssysteem                   -                      -

Invloed van de rechtsbijstandverzekering   +/-                  +/-

Imago

Algemeen imago                                      -                      +/-

Imago in de media                                  -                       -

De beschrijving in hoofdstuk 3 en 4, sterk vereenvoudigd weergegeven in tabel 5, maakt duidelijk dat zowel ondernemers als particulieren belemmeringen ervaren voor de toegang tot de advocatuur. Deze bevinding kan daarmee aanleiding zijn voor de Orde van Advocaten om inspanningen te verrichten om deze belemmeringen weg te nemen en de toegang tot de advocatuur, voor zowel betalende particulieren als voor ondernemers in het midden- en kleinbedrijf, in de toekomst te verbeteren.”

Dat was dus zes jaar geleden… De invloeden zijn overwegend negatief, de toegankelijkheid dus ernstig voor verbetering vatbaar, met uitzondering van de informatievoorziening, de gespreksvoering en de betrouwbaarheid, die door de ondernemer / cliënt als positief worden beoordeeld. Je zou denken, die Orde van Advocaten is zich rotgeschrokken en heeft als een dolle beleid ontwikkeld om deze negatieve positie te keren. Niets is minder waar, het is alsof ze het rapport hebben laten maken, maar het nooit hebben gelezen. Nu verhuist de dienst in rap tempo naar het internet en worden een groot aantal van de minnetjes in plussen omgezet. Maar niet door de advocatuur, niet onder de bezielende leiding van de Orde van Advocaten! Zo gaat de prijs naar beneden, wordt het zichtbaar wat de kennis en kwaliteit is van de persoon die je inhuurt, heb je online en quasi-realtime inzicht in de kosten en verrichte werkzaamheden, heb je 24/7 toegang tot jouw jurist, communiceer je direct via chat, e-mail, spraak- en beeldtelefonie en geldt jouw beoordeling en die van alle andere klanten als garantie voor deskundigheid en kwaliteit van de dienst die je koopt. Recentelijk was de reactie van de Orde van Advocaten een verbod, een soort ayatolliaanse ontkenning van het internet.
Buiten de onzinnigheid van zo een verbod, is het laat, zeg maar rustig te laat. Nu maar afwachten of de advocatenkantoren de urgentie voelen en het ondernemerschap hebben om het tij toch nog te keren, of dat de bedrijfstak met veel disruptie uiteindelijk in nieuwe handen komt.